Cái hay trong bà i thơ Biển của Xuân Diệu
17-10-2014
Cái hay trong bà i thơ Biển của Xuân Diệu
Trong chương trình môn văn lớp 12 THPT, khi nghe thầy cô
giảng bà i Sóng của Xuân Quỳnh, không thể không liên hệ đến bà i thơ “Biển†của
Xuân Diệu. Bởi hai hồn thơ nà y không bao giỠchịu yên tỉnh để chiếm lĩnh con sóng
của đại dương, để hóa giải lòng mình.
Nếu hiểu theo cách định nghĩa vỠthơ của Sóng Hồng: “ Thơ
trước hết là sá»± giải bà y cảm xúc cá»§a nhà thÆ¡ vá» con ngưá»i và thá»i đại†thì vá»›i
Xuân Diệu, thÆ¡ “phải là cuá»™c Ä‘á»i, là hiện thá»±c vì ngay bản thân cá»§a nó cÅ©ng chÃnh
là cuá»™c sốngâ€. “ThÆ¡ phải chân tháºt, ở trong lòng ngưá»i, tâm hồn ngưá»i.
Trở lại với bà i thơ “Biển†của Xuân Diệu thì hình tượng sóng
là một biểu hiện kì thú, vĩnh hằng của thiên nhiên. Từ lâu nó đã trở thà nh một
chất liệu cho thÆ¡ ca. Chúng ta đã từng nghe tiếng sóng mênh mamg trong tiá»m
thức cá»§a Thôi Hiệu trong bà i Hoà ng Hạc Lâu. Và đến mãi táºn bây giá» chúng ta như
vẫn nghe được tiếng sóng thảng thốt cá»§a Thúy Kiá»u dá»™i vá» từ lầu Ngưng BÃch “Ầm
ầm tiếng sóng vây quanh ghế ngồiâ€. Vá»›i cổ nhân, há» má»›i chỉ khai thác âm thanh
cá»§a “tiếng sóngâ€, còn vá»›i Xuân Diệu, thì má»i ngưá»i đã quá quen thuá»™c vá»›i ông
hoà ng cá»§a thÆ¡ tình. Vì thế, khi Ä‘á»c bà i thÆ¡ Biển, ta cảm nháºn như nhà thÆ¡ đã
khai thác đến cái bản chất cuối cùng của hiện tượng tự nhiên. Chà ng thi sĩ đa
tình ấy như muốn được tắm trong biển lớn với con sóng tình cuồng nhiệt và say
mê.
Äầu tiên là sá»± thổ
lá»™:
Anh không xứng lÃ
biển xanh
Nhưng anh muốn em lÃ
bỠcát trắng
BỠcát dà i phẳng lặng
Soi ánh nắng pha lê.
Vâng! Tuy anh không xứng đang là m dòng biển trong xanh nhưng
trong lòng anh vẫn muốn em là m ‘bá» cátâ€, là m bóng mát, là m Ä‘iểm tá»±a vÄ©nh cá»u
cho con sóng anh Ä‘i vá». Em – bá» cát, là hai yếu tố Ä‘a cá»±c. “Bá» cát†thá»§y chung,
đằm thắm cá»§a tình em muôn Ä‘á»i vẫn trải lòng chỠđợi. Äôi khi sá»± dịu dà ng, đằm
thắm đó của “bỠem†cũng ngăn bớt những con sóng tình cuồng nhiệt:
Cũng có khi à o ạt
Như nghiến nát bỠem.
Còn anh, anh vẫn chỉ “khiêm nhưá»ng†nhá» nhẹ là m má»™t “con
sóng biếcâ€. vì sóng anh vốn được tạo hóa cho đặc tÃnh muôn Ä‘á»i, đó là sôi nổi
và táo bạo:
Anh xin là m sóng biếc
Hôn mãi cát và ng em.
Và đôi khi còn tham
lam, tiếc nuối:
Äã hôn rồi hôn lại
Cho đến mãi muôn Ä‘á»i
Äến tan cả đất trá»i
Anh mới thôi dà o dạt.
Hình như con sóng ẩn dụ ấy đã chuyển tải hết sắc độ, lòng
cuồng nhiệt cá»§a tình yêu “phái mạnhâ€. Nói đúng hÆ¡n, Xuân Diệu muốn ẩn mình
trong con sóng kia để giãi bà y má»™t cách trá»n vẹn “cái tôi†cuồng nhiệt cá»§a lòng
mình. Ở đây, chủ thể trữ tình của Biển chủ động chiếm lĩnh ngôi thứ nhất của
sóng lòng tuổi trẻ.
Äể rồi, con sóng Ä‘a tình, táo bạo ấy muốn được “tung trắng
xóaâ€, tan và o cõi vô cùng, tuyệt Ä‘Ãch cá»§a tình yêu:
Äể những khi bá»t tung
trắng xóa
Và gió vá» bay tá»a nÆ¡i
nơi
Như hôn mãi ngà n năm
không thá»a
Như yêu bỠlắm lắm em
ơi.
Bốn câu thơ của “Biển†được khép lại nhưng hồn thơ lại mở ra
những khát vá»ng mãnh liệt, muốn vươn tá»›i cái táºn cùng cá»§a tình yêu tuổi trẻ.
Chúc cho những ai đã yêu, đang yêu và những ai đang tìm kiếm tình, yêu sớm tìm
được bến đỗ cá»§a Ä‘á»i mình. Và hãy yêu chân thà nh, đằm thắm, say mê và mãnh liệt
như chà ng trai đa tình trong bà i thơ “Biển†của Xuân Diệu.
Quảng Bình, và o thu 2013
Äinh
Hữu Ngá»c