Nghiệp quản lý

08-11-2010

          Tôi tuổi  Kỷ Sửu, sinh năm Trâu, tháng Trâu, chọn vào trường ĐHSP để dạy học, nhưng lại sớm dãi dầu với “ nghiệp quản lý”. Kể cũng hơi lạ. Chuyện có thể dài nhưng tôi quyết không nói dại để ai khỏi bận lòng nghe. Trước khi vào nghề dạy học làm thầy giáo tôi đã có thâm niên 4 năm quân ngũ tại chiến trường Trị - Thiên - Huế đầy ác liệt, mịt mù khói lửa chiến tranh . Cái chết luôn rình rập, tưởng chẳng có ngày về với quê hương và ngôi trường trong trẻo tuổi ấu thơ. Nhìn dáng bề ngoài có vẻ hơi thư sinh, ít sôi nổi, mấy ai nghĩ tới tôi với cái chức vụ “ đầu binh cuối cán” - Trung đội trưởng phụ trách đại đội phó cầm súng trực tiếp đánh giặc giành giữ từng tấc đất Tổ quốc hoà quyện máu xương. Tham gia trên dưới một trăm trận đánh, hai lần bị thương, có mặt trong cuộc tổng tấn công giải phóng miền Nam thống nhất Tổ quốc Xuân 1975. Không hiểu rồi đời sẽ chạm khắc cho chiến công hay quy tội khi mà có người đã lãng quên quá khứ, thậm chí đòi  “ xét lại” hành động xả thân cứu nước của cha ông ? Nhưng tôi tin hoa hồng vẫn thắm đỏ mãi mãi trên các nghĩa trang liệt sỹ như những vì sao toả sáng trên trời. Khói hương nghi ngút như vấn vương hồn người tử trận phát sóng nối quá khứ với hiện tại và tương lai. Đó là đạo lý của người Việt Nam. Ai đi ngược lại chắc khó bình yên

 Năm tháng trôi qua, chiến tranh đã kết thúc. Tiếng súng cách mạng không còn gầm thét dội lửa lên đầu thù. Một phần ba trong số  giáo viên, sinh viên ra đi đã vĩnh viễn nằm lại nơi chiến trường. Tôi cũng như nhiều đồng đội sinh viên may mắn được giải ngũ trở về với trường ĐHSP Vinh trong sự hoành hành của những cơn sốt rét và vết thương đau nhức khắp người. Làn da luôn tái mét, đôi bờ môi tím xám, đi bộ từng bước dài, dẻo dai, không mệt mỏi là chân dung của Bí thư chi đoàn 14B khoa văn- Hoàng Đình Bường sau ngày giải phóng miến Nam thống nhất Tổ quốc.

          Tháng 9 năm 1977 tôi về công tác tại trường Cấp 3 Bắc Quảng Trạch nay là trường THPT số 1 Quảng Trạch. Ngoài giảng dạy, tôi được phân công làm nhiệm vụ Bí thư Đoàn trường. Phong trào phát triển tốt, tôi được chọn báo cáo điển hình ở tỉnh đoàn Bình - Trị -Thiên và TW Đoàn TCSHCM .

          Đến 8-1979 tôi có quyết định bổ nhiệm chức vụ phó hiệu trường ( nghiệp quản lý). Đành rằng vẫn là là người trực tiếp phấn bảng nhưng không còn là công việc chính. Thay vào đó là những hội họp, lên kế hoạch, triển khai chỉ đạo, kiểm tra đánh giá các hoạt động theo sự phân công của Hiệu trường. Từ đây công tác quản lý đeo đẳng mãi với tôi hơn 30 năm trời đằng đẵng. Đó là chưa kể đến việc Bí thư chi bộ, Đảng bộ, Huyện ủy viên, Chủ tịch Hội CCB và nhiều chức danh khác. Quản lý lãnh đạo kể cũng lắm việc nhưng có lẽ người ta ngán ngẩm nhất là khi làm  cấp phó ( kể cả phó thường dân). Ở chức vụ này, tính chủ động, sáng tạo ít được phát huy vì chỉ giúp việc cho cấp trưởng. Ấy vậy mà tôi đã trải qua 25 năm làm phó hiệu trưởng ( 1979-2004) vẫn vui vẻ, vẫn lạc quan yêu đời. Một phần tư thế kỷ so với đời người đâu phải là ngắn ! Có nhiều đồng nghiệp thân tình hỏi và khuyên tôi:

 - Sao ông giữ mãi ghế phó hiệu trưởng,  lì thể ?

 - Xoay xở một chức danh gì đó cấp trưởng cho bạn bè kiếm ly rượu giải sầu ?

Tôi cười, chậm rãi trả lời bằng một bài thơ tếu táo mà tâm huyết:

                        …

- Sương nhuộm trắng mái đầu

Vẫn nhởn nhơ hiệu phó

           “Chạy” làm chi cho khổ

           “ Kê vàng giấc mộng”  mơ

            - Chức danh là trời cho

            Giàu sang đã có số

           “ Chạy “ làm chi cho khổ

            Tớ vui vẻ làm thơ !

           Khoác lên mình công tác quản lý ở một ngôi trường THPT mang tầm vóc bề thế với những truyền thống quý báu, làm việc gì tôi cũng cần mẫn và cảm thấy hạnh phúc. Tôi không nghĩ đến danh vị, bon chen vật chất. Những đồng đội nằm lại ở chiến trường đã dạy cho tôi điều ấy. Gần đây, tại mảnh đất máu lửa Trị Thiên lại liên tiếp khai quật được nhiều hài cốt liệt sỹ chôn tập thể. Ngậm ngùi, xót xa, bất giác tôi nhớ về bài ca truyền thống của đơn vị:

          Đây Trường Sơn nâng bước ta đi

          Phá Tam Giang cuộn trào sóng biếc

          Dải cát vàng in dấu chân ta

          Đây người chiến sỹ quê nhà Trị Thiên

          Ta bước đi trên đất Ba Lòng

          Qua Đường Chín ta về Triệu Phong

          Hải Lăng vang lừng chiến công

          Cầu Nhi chiến thắng còn ghi

          Trận An Lỗ quân thù kinh hoàng

          Lửa hờn căm đốt thiêu Tứ Hạ

          Vì Tổ quốc thân yêu ta vượt lên

          Đoàn ta đang giương cao ngọn cờ chiến thắng oai hùng

          Mùa xuân quân ta reo trên Thành phố Huế kiên cường

          Vì độc lập, vì tự do!

Giục đoàn ta vươn trong phong ba

          Trung đoàn Sáu ta xông lên !

Tuổi trẻ chúng tôi một thời như thế. Vậy có lý do gì để tôi chùn bước trong công việc của mình ở thời buổi thanh bình ? Tôi suy nghĩ đơn giản như hành trang của người lính ra trận. Tôi coi việc làm là chính yếu, không nói nhiều.

Số phận đưa đẩy. Tôi chẳng xoay chạy bôn tẩu gì cả. Cái gì đến sẽ đến . Bình tĩnh. Thế rồi chức vụ Hiệu trưởng cũng được đặt lên vai từ tháng 5/2004 cho đến nay. Ngày nghỉ hưu đã sắp đến, ngoảnh lại sau lưng là một quãng đường dài công tác quản lý giáo dục nhọc nhằn nhưng cũng không ít niềm vui. 34 năm trong ngành GD - ĐT thì có 32 năm làm công tác quản lý.  Duyên số này dễ mấy ai mang ?

Nắng đã vắt sang bên kia đồi. Trời chiều bóng ngả. Tất cả chỉ còn lại trong thời gian, hao mòn ghê gớm! Soi mình trong quá khứ để xem sướng khổ, vui buồn, thủy chung tình nghĩa đong đếm được bao nhiêu. Có chút gì để lại cho đời?

    Không tự huyễn hoặc mình, ngắm nhìn những tấm Huân Huy chương, mấy chục Bằng khen, Giấy khen, Giấy chứng nhận CSTĐ, GVG. Đó chỉ là những kỷ vật ghi dấu ấn một thời đã qua. Lục soát tâm tư, đào xới dĩ vãng để mà làm gì ? Tôi vui sướng vì thấy mình đã vượt qua tất cả những chướng ngại trên đường để vươn lên. Nó như những ranh giới mà nhà văn Nguyễn Khải viết trong tác phẩm Mùa Lạc:  “ Ở đời không có con đường cùng, chỉ có những  ranh giới . Điều cốt yếu phải là có đủ sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy”. Vâng ! Đúng vậy. Cũng như những người bình thường, cán bộ QLGD cũng phải phấn đấu vượt qua những ranh giới. Ranh giới sâu nhất, khó vượt nhất có lẽ là giữa sự sống và cái chết trong thời buổi chiến tranh ác liệt. Chính vì thế nhà văn cựu chiến binh  Xô Viết đã khẳng định:  “ Nếu trong cuộc đời ta, ta đã một lần lấy thân mình chắn viên đạn quân thù đang bay về phía Tổ quốc. Chỉ chừng ấy thôi cũng đáng để cho ta tự  hào sống trên cõi đời này.”

Đất nước hòa bình, thống nhất, xây dựng cuộc sống mới có nhiều ranh giới đặt ra, mỗi CBQL chúng ta phải vượt qua.

Đó là cái khó cái khổ của nhà giáo và lương tâm nghề nghiệp.

                        Đó là giục vọng đồng tiền trong cơ chế thị trường

                        Đó là vấn đề chức danh, thành tích và chất lượng giáo dục…

Vì chức danh, đồng tiền nhiều người  đã sa ngã, trâng tráo làm méo mó hình ảnh của mình: Quân phiệt, gia trưởng, cá nhân, chụp mũ phê bình người , tô son đánh bóng mình thành “ thần tượng”

Nếu quản lý là một nghề ( nghiệp quản lý) thì nghề này không hề đơn giản. Nó cũng có cái khó, cái dễ nhưng theo tôi khó nhiều, dễ ít. “ Đã mang lấy nghiệp vào thân cũng đừng trách lẫn trời gần trời xa” ( Nguyễn Du). Phải xác định tự ta và tại ta tất cả. Giám đốc một doanh nghiệp nằm trong tay bạc tỷ phải vắt óc suy nghĩ để có doanh thu cho đơn vị và bản thân . Cán bộ quản lý giáo dục cũng vậy. Dưới tay mình là hàng trăm CBGV và hàng nghìn học sinh không lo sao được. Muốn làm chất lượng phải lao tâm khổ tứ vì nghề. Ngoài trình độ chuyên môn nghiệp vụ đòi hỏi cán bộ quản lý  phải có tâm huyết và bản lĩnh quản lý cần thiết. Nhiều hay ít tùy từng người và từng hoàn cảnh cụ thể nhưng nhất thiết phải có.

Ai đã làm quản lý rồi thì rõ. Ai chưa làm quản lý, muốn làm quản lý cũng phải tỏ tường để khỏi bỡ ngỡ, hẫng hụt khi vấp phải thực tế.

Ngày nay, sách vở, tài liệu nhiều với vô vàn các đợt tập huấn cộng với lương tâm nghề nghiệp trong sáng chắc chắn các nhà quản lý sẽ thăng hoa theo sự nghiệp giáo dục của nước nhà trong những năm sắp tới. Đừng để  “ Nghiệp quản lý ” ra đi khỏi một nghề cao quý.

Ra về thanh thản, xin gửi lại các đồng nghiệp, đăc biệt là CBQL mấy dòng tâm sự riêng tư, có gì sai sót mong được lượng thứ.

                                                                  Ba Đồn , tháng 10 năm 2010