YÊU VĂN NHƯ THẾ AI BẰNG?

16-07-2009

YÊU VĂN NHƯ THẾ AI BẰNG?

            Tôi đọc và mê thơ Khoa từ thuở còn là sinh viên đại học sư phạm. Ra trường, tôi may mắn được phân công về giảng dạy cùng Khoa một trường, một tổ chuyên môn. Bởi vì cả tổ chỉ có hai đứa là con trai, lại có cùng đam mê viết lách, nên chúng tôi khá thân thiết với nhau. Nhờ thế mà tôi có dịp được thưởng thức những tác phẩm nóng hổi của Khoa... Sau những giờ lên lớp, ngoài chuyện văn chương, chuyện lớp, chuyện trường, chúng tôi còn chia sẻ cho nhau những kỉ niệm của những ngày quân ngũ...

1. Thông thường thì người ta đi lính trước khi vào đại học hoặc đi làm, còn Hoàng Đăng Khoa thì ngược lại, anh đã trở thành một người lính khoác áo biên phòng sau khi đứng lớp giảng dạy được một thời gian. Cái ngày mà Khoa trong tâm thế sẵn sàng nhập ngũ nếu có lệnh gọi, nhiều người, kể cả người thân, bạn bè đều ra sức can ngăn, vì họ cho như thế là “dại”, là “có vấn đề” khi đang yên đang lành là một thầy giáo cấp ba trường danh tiếng lương triệu lại có thể chấp nhận sẵn sàng lên "tộc" làm anh lính nghĩa vụ mấy chục ngàn phụ cấp tháng... Nhưng Khoa lại có lí do riêng của mình: "Tôi muốn chớp lấy cơ hội được “xê dịch”, để “thay đổi thực đơn cho giác quan”, để đưa tầm mắt mình ra ngoài “miệng giếng”. Biên cương, những khu rừng bạt ngàn, thâm u, những con suối, những dòng thác, cuộc sống của đồng bào nơi bản làng, cuộc sống người lính thời bình chốn biên thùy,... cái thế giới đó với tôi có sức vẫy gọi vô cùng. "Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép". Đoạn đời quân ngũ sẽ là chuyến thực tế dài ngày lí tưởng, đủ để tôi hy vọng mình có thêm nguồn cảm hứng mới, nguồn chất liệu mới để có thể viết những tác phẩm đời hơn, nặng hơn, có tiếng vang hơn...; để những bài giảng thăng hoa hơn...” (tham luận tại “Hội nghị Những người viết văn trẻ Quảng Bình lần thứ II”, năm 2006).        Là một người đam mê văn chương, nên việc đi lính của Hoàng Đăng Khoa dường như cũng gắn liền với cái nghiệp chữ nghĩa. Ở trong lực lượng Bộ đội Biên phòng Quảng Bình, mỗi khi đơn vị có dịp làm báo tường, báo ảnh, tập san, dĩ nhiên "binh nhì Khoa" là "trưởng ban". Năm 2003, trong Hội thi Tuổi trẻ với Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ VIII, do Tỉnh đoàn Quảng Bình tổ chức, Hoàng Đăng Khoa đã thay mặt cho tuổi trẻ lực lượng Biên phòng tỉnh tham dự và giành được danh hiệu “Tuyên truyền viên xuất sắc”. Sang năm 2004, Khoa cũng đã được chọn làm đại diện cho Đảng bộ lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh tham dự Hội thi Báo cáo viên giỏi về tư tưởng Hồ Chí Minh do Tỉnh ủy Quảng Bình tổ chức và cũng để lại Hội thi nhiều ấn tượng đặc biệt... Và với Khoa, quà tặng có ý nghĩa hơn cả là bản thảo tập thơ Kiếp lá đã được hoàn thành trong 2 năm mặc áo lính.                       

2. Ở Quảng Bình, nhắc đến Hoàng Đăng Khoa, độc giả yêu thơ sẽ nghĩ ngay đến một nhà thơ trẻ là hội viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh có nhiều triển vọng... Mải mê dạy học, mải mê với công việc của một giáo viên chủ nhiệm, mải mê với công tác Đoàn và công tác chuyên môn, nhưng Hoàng Đăng Khoa vẫn viết đều, viết khỏe với nhiều thể loại như truyện ngắn, tạp văn, tiểu luận - phê bình và đặc biệt là thơ... Năm 2005, tập thơ mang tên “Kiếp lá” được xuất bản, bước đầu tạo được tiếng vang... Trong thời gian tới Khoa cũng dự định sẽ xuất bản một tập thơ mới và một tập tiểu luận - phê bình. Khoa thường tâm niệm “Văn chương từ bao đời đã là thức tôi ăn, là nước tôi uống, là không khí tôi thở mỗi ngày, tôi sẽ gắn trọn đời mình với văn chương, không thể nào khác được...” (trích truyện ngắn Bức thư chưa vội gửi - một tác phẩm gần như tự truyện của Khoa). Đọc thơ Khoa, ta sẽ gặp những vần thơ nhẹ nhàng, sâu sắc, "giọng thơ thong thả, hồn nhiên" (nhận xét của nhà thơ Hoàng Vũ Thuật)(1) như bản tính của anh vậy. Bài nào Khoa viết cũng đẫm trĩu cái tình rất thật của người viết nên dễ thuyết phục người đọc. Khoa viết về chị: “Chị lành như thể bát nước mưa em hứng đầu mùa/dịu dàng như thể điệu rơi của hoa cau trước ngõ/hồn nhiên như thể sự lớn lên của ngọn rau cọng cỏ/giàu đức hi sinh như thể đất trong vườn/nhân từ như thể chái bếp cây rơm/mộng mơ như thể hoa khế rắc tím sân nhà nhỏ...”. Khoa viết về mẹ: "Nhìn cái cách chị chăm cháu, con mới biết mình nặng nợ/trái sung quả khế chín tháng mười ngày mẹ tạc hình hài con/con tép con cua củ sắn quả dưa/hao gầy mẹ đánh đổi phổng phao con ngày tháng...". Khoa viết về người cha quá cố: "...Xưa nhà mình thiếu thốn nhưng luôn đầy đủ/nay nhà mình đủ đầy nhưng lại thiếu cha/cái bóng hạnh phúc ngày con đuổi bắt/đêm về lòng quặn thắt khi kí ức gọi cha ơi"; "...Con vịn tình thương ngập tràn của mẹ/để khỏi chết đuối vũng không cha/mẹ vịn đức tài đầu mùa con tặng/đi qua khoảng trống tuổi chưa già...". Khoa viết về học trò mới lớn thánh thiện của mình: "Sân trường em rực nắng/cổ tay em nõn nà/vịn hồn vào gió biếc/bùng lên khát vọng xanh/tinh sạch và mong manh/như long lanh sương sớm...".  Khoa viết cho người con gái yêu anh khi anh yêu người con gái khác: "Em cộng anh bằng thừa em/anh cộng em bằng thiếu người anh thiếu/em - biển triều cường/anh - đồng trưa hạ khát/anh nối bao nhiêu khói thuốc cho tới nổi người dưng/em nhắn bao nhiêu lời yêu thương cho lấp nổi hồn anh hoang hoác...". Khoa viết bằng bút pháp "truyền thống" đã thuyết phục, Khoa thử nghiệm bút pháp "hiện đại" cũng bước đầu thành công. Đây là một cách Khoa miêu tả cái cô đơn tột cùng của con người hậu hiện đại với những so sánh liên tưởng lạ và ngộ: "...Điện thoại ngủ vùi bên gối/danh bạ bội thực/đói meo kết nối/ti vi xếp bằng nói nhảm/dẫu sao nhà có tiếng người/ve sôi chảo trời rán mỡ...". Sự xuất hiện của tác giả trẻ Hoàng Đăng Khoa làm đa sắc thêm thi đàn Quảng Bình những năm gần đây. Năm 2006, Khoa vinh dự là đại biểu Quảng Bình tham dự Hội nghị Những người viết văn trẻ toàn quốc lần thứ VII tổ chức tại Hội An...

3. Nhiều người đã từng sợ dạy văn, bởi hiện nay học sinh ít mặn mà với môn Văn, còn với thầy giáo Hoàng Đăng Khoa, trường THPT số 1 Quảng Trạch thì dạy văn là tất cả, là những gì mà anh đã và đang phấn đấu, cống hiến... Đến chơi nhà, nhìn "thư viện" sách của thầy giáo trẻ Hoàng Đăng Khoa cũng đủ cảm nhận anh là một người yêu nghề, yêu văn đến mức nào...

Lúc tôi đang ngồi gõ những dòng này, thì Hoàng Đăng Khoa đang hoàn thành luận văn thạc sỹ Lý luận văn học chờ ngày bảo vệ. Đề tài Khoa chọn là một đề tài về thơ cách tân đương đại, mới và khó, đủ biết anh là người nghiêm túc trong nghiên cứu, nặng lòng với công cuộc làm mới thơ. Những bài tiểu luận - phê bình mà Khoa công bố trên Nhật Lệ thời gian gần đây hứa hẹn một sức bật mới. Nghe tin Đại học Phú Xuân có ý nhận Khoa về làm giảng viên, tôi gặng hỏi thì Khoa trả lời: "Đúng vậy, nhưng có lẽ mình ở lại với Quảng Bình thôi, thực sự là nếu ra đi thì mình áy náy với Quảng Bình quá". Mặc dù nay tôi đã chuyển công tác, không còn là đồng nghiệp, đồng môn với Khoa nữa, nhưng với tôi, Khoa mãi là hình ảnh chân thực, sinh động về lẽ sống đẹp, sống thiện, sống có lý tưởng của thanh niên tuổi trẻ ngày nay. Trong Hoàng Đăng Khoa luôn tươi nguyên trái tim hình ngọn lửa, lửa của đam mê sáng tạo, lửa của khát vọng dâng hiến trên mảnh đất quê hương. 

Trương Văn Hà

Huyện uỷ Quảng Ninh, Quảng Bình (0955.675.967)

  (1)Xem Thơ và cái đẹp của thơ, Nhật Lệ số 129 (12.2005)