Hướng dẫn học sinh thực hiện thảo luận nhóm hiệu quả trong giờ địa lý

27-03-2016

HƯỚNG DẪN HỌC SINH THỰC HIỆN THẢO LUẬN NHÓM MỘT CÁCH HIỆU QUẢ TRONG GIỜ ĐỊA LÍ

Thảo luận là trao đổi ý kiến về một chủ đề giữa học sinh và giáo viên cũng như giữa những người học với nhau. Thông qua thảo luận giúp học sinh mở rộng kiến thức trên cơ sở nhìn nhận vấn đề một cách có suy nghĩ, phân tích những lý lẽ, phát triển được tư duy khoa học.

Phương pháp thảo luận còn phát triển kỹ năng nói, giao tiếp, tranh luận. Thay đổi cách suy nghĩ của cá nhân thông qua cách lập luận chặt chẽ, logic của học sinh khác. Quá trình thảo luận còn tạo ra mối quan hệ hai chiều giữa giáo viên và học sinh, giúp giáo viên nắm được hiệu quả giáo dục, thái độ hành vi của học sinh.

1. Các điều kiện thảo luận

Trong quá trình thảo luận thì phòng học là nhân tố rất quan trọng. Việc thảo luận dễ dàng hơn nếu toàn bộ học sinh nhìn thấy nhau và thấy giáo viên. Có thể sắp xếp theo hình móng ngựa để thuận tiện cho việc tiếp xúc bằng mắt. Sự sắp xếp chỗ ngồi có tác động đến chất lượng học tập. Đặc biệt đối với các chủ đề mang tính chất giải quyết vấn đề, phân loại giá trị đòi hỏi học sinh tiếp xúc dễ dàng bằng ánh mắt.

Tuy nhiên, đối với thảo luận quan trọng nhất là vấn đề thời gian, đòi hỏi giáo viên phải cân nhắc vấn đề thời gian và mục tiêu đạt được. Nếu vấn đề đơn giản thì đưa ra các giải pháp còn những vấn đề phức tạp như thí nghiệm, trò chơi... thì phải cân nhắc thời gian.

2. Các hình thức thảo luận

- Thảo luận theo nhóm nhỏ

          Hình thức này nhằm để học sinh tham gia một cách thoải mái và rộng rãi hơn so với thảo luận theo lớp. Khi thảo luận theo nhóm nhỏ những người vốn dè dặt khi phát biểu trước đám đông cũng cảm thấy thoải mái hơn. Có thể trình bày bằng lời hoặc kèm theo tranh ảnh, bảng biểu, hình vẽ. Sau khi đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả giáo viên sẽ là người tổng kết buổi thảo luận.

- Thảo luận theo nhóm lớn

          Hình thức này có thể được tiến hành để tăng số lượng học sinh tham gia, tăng giá trị nhận thức, thúc đẩy việc suy nghĩ có phê phán. Giáo viên phải bao quát tránh tình trạng một số học sinh ngồi chơi, gây mất trật tự, tổng kết phải nói rõ ràng để mọi học sinh nghe đều hiểu được.

3. Chuẩn bị nội dung thảo luận        

- Chọn bài, chọn những vấn đề thích hợp

Đó là những bài những vấn đề không khó về mặt nội dung nhưng có nhiều cách giải quyết khác nhau, để mỗi học sinh đưa ra những quan điểm của mình, không nên chọn những bài đã quá rõ về mặt nội dung.

- Đề tài thảo luận phải thấy học sinh suy nghĩ như thế nào, cảm thấy gì

Nội dung thảo luận thường là nhưng vấn đề về môi trường, dân số, phát triển kinh tế xã hội của địa phương hay đất nước như sự ô nhiễm không khí và nguồn nước, rác thải, đô thị hoá, khai thác rừng quá mức, khai thác tài nguyên khoáng sản...

Khi đã chọn được đề tài cần cho học sinh thời gian chuẩn bị, ý kiến của học sinh phải ghi ra giấy. Thông qua đó học sinh sẽ ý thức được yêu cầu và nội dung của đề tài, phương pháp tiến hành, kế hoạch thực hiện của tập thể và cá nhân mình.

Đối với học sinh cần nghiên cứu các sách báo, tài liệu liên quan, quan sát các đối tượng cần thiết, đàm thoại với nững người cung cấp thông tin, thu thập hiện vật có thể minh hoạ khi thảo luận

Đối với giáo viên phải kiểm tra từng chi tiết: Học sinh chuẩn bị nội dung như thế nào? tinh thần đã chuẩn bị tham gia thảo luận chưa?...

4. Tiến hành thảo luận

Trong quá trình thảo luận giáo viên nên để các em tự bầu ra chủ toạ và thư kí sau đó yêu cầu đại diện của các nhóm sau khi đã thống nhất các ý kiến trong tổ lên trình bày ý kiến của tổ mình.

- Mở đầu thảo luận:

Giáo viên thông báo về đề tài thảo luận, qui trình thảo luận cho cả lớp biết.

- Hướng dẫn thảo luận

Giáo viên làm nhiệm vụ theo dõi mà không tham gia ý kiến nào. Không cắt ngang lời học sinh, không phản ứng nếu câu trả lời sai. Tuy nhiên để tăng thêm hứng thú GV có thể đưa ra các câu hỏi và nêu ra cách thảo luận để không khí thảo luận thêm sôi nổi.

Nên tiếp xúc học sinh bằng ánh mắt, nụ cười và có cử chỉ thân mật với những học sinh đang trả lời hoặc nêu câu hỏi khuyến khích học sinh, tạo sự thích nghi dễ dàng với buổi thảo luận đó.

Khuyến khích sự tham gia của mỗi cá nhân học sinh, biểu thị sự hài lòng thích thú với mỗi câu trả lời chính xác, tập trung vào những đóng góp của học sinh

Đối với học sinh cố tình đưa ra những câu hỏi ngoài lề hoặc không thích hợp giáo viên nhanh chóng làm cho học sinh hiểu được sự không phù hợp của hành động đó, không làm tổn thương học sinh.

Giáo viên chú ý lắng nghe những điều học sinh nói để hiểu họ nói gì. Nếu không rất khó nhớ để tổng kết ý kiến thảo luận. Nên ghi chép lại những tổng kết của học sinh để phát hiện ra những mâu thuẫn không phù hợp, tránh tình trạng thảo luận miên man ngoài lề.

Giáo viên thông báo cho học sinh kết thúc buổi thảo luận. Có thể bằng các câu hỏi “ còn có em nào có ý kiến khác không? ”để cho những em nào chưa được nói biết rằng họ cần nói ngay lúc đó.

- Tổng kết buổi thảo luận

          Giáo viên nên tổng kết buổi thảo luận , tổng kết những ý kiến phát biểu, nêu một cách súc tích và có ý kiến thống nhất và chưa thống nhất.

          Tham gia ý kiến về những điều chưa thống nhất và bổ sung thêm những ý cần thiết. Những ý kiến chưa thống nhất có thể sắp xếp vào buổi sau.

          Đánh giá ý kiến phát biểu, nhận xét về tinh thần làm việc chung của tập thể hoặc của nhóm, cá nhân.

Hoàng Lê Mỹ Thủy - CĐGV