Ð/c: Ba Ð?n - Qu?ng Tr?ch - t?nh Qu?ng Bình. Tel: 052.3514658 Email: contact@thpt-so1quangtrach-quangbinh.edu.vn
Trang chủ Giới thiệu Tin tức Diễn đàn à kiến

Trang chá»§ >> Äịa


GIÃO DỤC MÔI TRƯỜNG THÔNG QUA GIẢNG DẠY MÔN ÄỊA LÃ
21-05-2011

I. MỞ ÄẦU

Hiện nay không ai trong chúng ta là không biết đến những biến đổi to lá»›n cá»§a môi trưá»ng đã và Ä‘ang gây ra những hậu quả nguy hại và Ä‘e dá»a đến sá»± sống cá»§a con ngưá»i. Những biến đổi này là hậu quả bởi những tác động cá»§a con ngưá»i trong quá trình tồn tại và phát triển xã há»™i gây ra. Tác động đó cá»§a con ngưá»i bắt đầu từ má»—i cá nhân, má»—i gia đình và má»—i xã há»™i. Và không chỉ thông qua các hoạt động kinh tế  mà còn thông qua các hoạt động văn hóa, xã há»™i, du lịc, vui chÆ¡i giải trí... vì vậy giáo dục môi trưá»ng (GDMT) cÅ©ng cần phải được thá»±c hiện trên tất cả các lÄ©nh vá»±c kinh tế, tất cả má»i lứa tuổi, má»i ngành nghỠđặc biệt là đối tượng há»c sinh trong trưá»ng há»c. Há»c sinh trong trưá»ng há»c là đối tượng phù hợp nhất cá»§a xã há»™i để GDMT vì các em Ä‘ang trong quá trình phát triển thái độ, nhận thức và hành vi.

Trong các môn há»c, Äịa lý là môn há»c được coi là có nhiá»u cÆ¡ há»™i để GDMT vì ná»™i dung môn há»c liên quan chặt chẻ đến môi trưá»ng thể hiện được các mối quan hệ địa lý cÆ¡ bản như: Mối quan hệ giữa các thành phần tá»± nhiên, giữa tá»± nhiên vá»›i con ngưá»i, giữa tá»± nhiên vá»›i kinh tế và giữa tá»± nhiên, kinh tế vá»›i con ngưá»i.

Khi khai thác để GDMT cần phải thể hiện má»™t cách tá»± nhiên không gò bó, gượng ép và không ảnh hưởng đến thá»i gian, lượng kiến thức trá»ng tâm cÅ©ng như chương trình môn há»c.

 

II. NỘI DUNG

 

Trong chương trình Äịa lý THPT cả ba khối lá»›p Ä‘á»u có thể lồng ghép kiến thức vá» môi trưá»ng và GDMT thông qua các bài há»c trên lá»›p vì thá»i lượng có hạn nên chúng tôi chỉ trá»ng vào vấn đỠGDMT cho há»c sinh khối 10.

Má»™t trong những mục tiêu cần đạt là giáo dục há»c sinh có lòng yêu thiên nhiên có ý thức bảo vệ môi trưá»ng tá»± nhiên. Nhận thức rá» và hiểu đúng những vấn đỠđang diá»…n ra trên thế giá»›i như: Dân số, tá»± nhiên, môi trưá»ng cÅ©ng như những tác động cá»§a nó đến kinh tế xã há»™i.

Phương pháp GDMT cÅ©ng khá Ä‘a dạng có thể vận dụng như phương pháp đàm thoại gợi mở, phương pháp trá»±c quan, phương mô tả hoặc trích dẫn tài liệu, phương pháp ra bài tập để há»c sinh vận dụng. Má»—i phương pháp có ưu nhược Ä‘iểm riêng. Tuy nhiên tùy theo đặc trưng cá»§a má»—i bài để có thể lá»±a chá»n các phương pháp phù hợp cÅ©ng có thể kết hợp hài hòa giữa các phương pháp để có hiệu quả giáo dục cao nhất.

Sau đây chúng tôi sẽ trình bày các phương pháp và hình thức GDMT cho từng bài há»c cụ thể:

 

Bài 17: Khái niện đất và thổ nhưỡng quyển. Các nhân tố hình thành đất

 

Trong bài này, khi dạy mục II "Các nhân tố hình thành đất", ở mục 6 - Nhân  tố con ngưá»i, giáo viên có thể lồng ghép GDMT bằng hệ thống câu há»i gợi mở.

Câu 1: Thông qua các hoạt động kinh tế và Ä‘á»i sống sinh hoạt, con ngưá»i đã tác động như thế nào đến quá trình hình thành đất

Há»c sinh có thể trả lá»i: Làm gián Ä‘oạn hoặc thay đổi hướng phát triển cá»§a đất

Câu 2: Em hãy kể má»™t vài hoạt động cá»§a con ngưá»i gây ảnh hưởng đến sá»± phát triển và thay đổi tính chất cá»§a đất.

Há»c sinh lấy ví dụ: Äốt rừng làm nương rẫy, chặt phá rừng, sá»­ dụng phân hóa há»c quá mức trong sản xuất nông nghiệp.

 

Bài 24: Sự phân bố dân cư, các hình thái quần cư và đô thị hóa

 

Trong mục III - Äô thị hóa, sau khi nêu các đặc Ä‘iểm vá» quá trình đô thị hóa và ảnh hưởng cá»§a qua trình đô thị hóa đến sá»± phát triển kinh tế - xã há»™i. Giáo viên có thể cho há»c sinh liên hệ vỠảnh hưởng cá»§a quá trình đô thị hóa đến môi trưá»ng thông qua hệ thống câu há»i:

Câu 1: Quá trình đô thị hóa sẽ ảnh hưởng như thế nào đến môi trưá»ng?

Há»c sinh có thể trả lá»i: Làm cho môi trưá»ng bị ô nhiá»…m nghiêm trá»ng

Câu 2: Em hãy lấy ví dụ cụ thể để chứng minh quá trình đô thị hóa đã và Ä‘ang làm cho môi trưá»ng trên Thế giá»›i bị ô nhiá»…m?

Há»c sinh có thể lấy ví dụ:

+ Rác thải từ các khu chung cư

+ Khói bị từ các nhà máy, xí nghiệp và các phương tiện vận tải đông đúc ở các đô thị ...

Câu 3: Làm thế nào để khăc phục tình trạng ô nhiá»…m môi trưá»ng ở các đô thị?

Há»c sinh dá»… dàng trả lá»i:

+ Vệ sinh sạch sẽ ở má»i ngõ ngách, các đưá»ng phố

+ Có bị pháp xá»­ lý rác thải và chất thải trước khi đổ ra môi trưá»ng

+ Kiểm soát chặt chẻ việc nhập cư vào các đô thị...

Qua bài này giáo viên có thể giáo dục cho há»c sinh ý thức bảo vệ môi trưá»ng ở xung quanh mình, trong gia đình, trong trưá»ng há»c và trong địa phương.

 

Bài 41: Môi trưá»ng và tài nguyên thiên nhiên

 

Äây là má»™t bài chứa đựng kiến thức vá» môi trưá»ng cho nên việc GDMT thông qua bài này được tiến hành dá»… dàng hÆ¡n và thá»i lượng nhiá»u hÆ¡n so vá»›i các bài khác. Trong bài này cả ba mục I, II và III Ä‘á»u có thể tiến hành lồng ghép các kiến thức vá» môi trưá»ng.

Ở mục I, sau khi giáo viên cho há»c sinh phân biệt các loại môi trưá»ng như môi trưá»ng địa lý - môi trưá»ng sống, môi trưá»ng tá»± nhiên - môi trưá»ng nhân tạo, giáo viên có thể đặt vấn Ä‘á»:

Câu 1: Con ngưá»i có vai trò như thế nào trong sinh quyển?

Há»c sinh có thể trả lá»i: Con ngưá»i là trung tâm cá»§a sinh quyển và có tác động sâu sắc đến tá»± nhiên, làm biến đổi tá»± nhiên.

Câu 2: Em hãy lấy má»™t số ví dụ vá» sá»± tác động cá»§a con ngưá»i đến môi trưá»ng?

Há»c sinh lấy ví dụ:

+ Hiện nay rừng nguyên sinh trên trái đất hầu như không còn do tác động cá»§a con ngưá»i.

+ Con ngưá»i làm cho bầu khí quyển bị ô nhiá»…m

+ Con ngưá»i tạo ra các môi trưá»ng nhân tạo phục vụ nhu cầu cá»§a con ngưá»i.

Mục III Tài nguyên thiên nhiên

Sau khi giáo viên cho há»c sinh phân loại tài nguyên, giáo viên có thể đặt vấn Ä‘á»:

Câu 3: Theo em tài nguyên nào là tài nguyên có thể bị hao kiệt?

Há»c sinh: Äất, sinh vật, khoáng sản...

Câu 4: Em hãy chỉ ra những dấu hiệu suy thoái tài nguyên đất và tài nguyên sinh vật nếu bị khai thác không hợp lý và khai thác quá mức?

Há»c sinh lấy ví dụ: Äất bị bạc màu, xói mòn, hoang mạc hóa, sinh vật bị tuyệt chá»§ng...

Câu 5: Muốn bảo vệ tài nguyên khá»i bị hao kiệt thì chúng ta cần phải làm gì?

Há»c sinh:

 - Bảo vệ và trồng rừng, đặc biệt là rừng đầu nguồn.

 - Nghiêm cấm việc chặt phá rừng và săn bắt động vật.

 - Có biện pháp cải tạo đất xấu.

 

III. KẾT LUẬN

 

GDMT thông qua môn Äịa lý là má»™t việc làm thiết thức và có ý nghÄ©a. Nó không chỉ giúp há»c sinh xác lập được mối quan hệ giữa tá»± nhiên vá»›i phát triển kinh tế, giữa tá»± nhiên vá»›i con ngưá»i và giữa tá»± nhiên, kinh tế vá»›i con ngưá»i mà còn giáo dục được cho há»c sinh ý thức bảo vệ môi trưá»ng và tài nguyên ở xung quanh.

Qua má»™t năm giảng dạy chương trình phân ban Äịa lý 10, tôi đã áp dung việc GDMT thông qua các bài giảng trên lá»›p khá thành công. Vấn đỠmôi trưá»ng là vấn đỠkhá nhạy cảm đối vá»›i há»c sinh do vậy các em há»c và nghiên cứu má»™t cách thích thú. Có nhiá»u bài do có sá»± tranh luận vá» vấn đỠmôi trưá»ng hay các em được xem trá»±c tiếp các hình ảnh vỠô nhiá»…m môi trưá»ng hoặc tài nguyên thiên nhiên bị tàn phá mà lá»›p dưá»ng như trở nên sôi nổi hÆ¡n. Các em có nhiá»u kiến thức vá» môi trưá»ng khá rá»™ng và nhiá»u em tá» ra am hiểu rất sâu sắc vá» các vấn đỠmôi trưá»ng trên thế giá»›i hiện nay.

Khi tiến hành lồng ghép GDMT, tôi thấy kết quả đạt được khá tốt, đặc biệt là các em đã có ý thức bảo vệ môi trưá»ng, ví dụ: khi vào lá»›p há»c thấy lá»›p bẩn, tôi có đặt vấn đỠlà hôm trước các em đã được há»c vỠý thức bảo vệ môi trưá»ng xung quanh như thế nào? Lập tức các em tá»± động nhặt rác lên và làm vệ sinh chá»— ngồi xung quanh mình.

Việc lông ghép GDMT vào các bài há»c trên lá»›p cÅ©ng có thể gây nhiá»u khó khăn cho giáo viên: Sợ ảnh hưởng đến trá»ng tâm bài há»c, đến thá»i lượng và khó khăn trong việc thu thập các tài liệu, tranh ảnh...Do vậy nhiêu giáo viên có tâm lý ngại áp dụng. Muốn đạt được hiệu quả cao, ngưá»i giáo viên cần phải có ý thức mình không chỉ là má»™t giáo viên mà còn là má»™t nhà GDMT để từ đó có ý thức tìm hiểu các kiến thức vá» môi trưá»ng, nắm vững các phương pháp GDMT và đặc biệt là có tâm huyết, long say mê và tình yêu đối vá»›i nó.

Qua dá» tài này, tôi cÅ©ng mong muốn việc GDMT thông qua môn há»c đặc biệt là bá»™ môn Äịa lý được tiến hành phổ biến hÆ¡n và nó được xem là nhiệm vụ và trách nhiêm cá»§a má»—i ngưá»i giáo viên.

 
                                                        Nguyá»…n Thế Ngá»c
                                                              Tổ: Äịa lý

Xem bài khác
  • SÆ  ÄỒ ÔN TẬP ÄIÌ£A LYÌ        (23-04-2011)
  • MỘT Sá» PHƯƠNG PHÃP TÃCH HỢP GIÃO DỤC...        (12-03-2011)
  • MỘT Sá» PHƯƠNG PHÃP TRONG DẠY HỌC MÔN ÄỊA Là        (10-11-2009)
  • Lưu ý khi dạy địa lý tá»± nhiên...        (24-03-2009)
  • Các bài má»›i đăng
  • Lòng đất nước ta        (23-11-2014)
  • Tích hợp kiến thức địa lý Quảng Bình vào bài giảng lá»›p 10        (05-11-2014)
  • Rèn luyện kỹ năng sá»­ dụng Atlat cho há»c sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy há»c bá»™ môn Äịa lý tại trưá»ng THPT        (25-03-2014)
  • Các biện pháp để tăng cưá»ng liên hệ thá»±c tế trong dạy há»c địa lý THPT đạt hiệu quả        (19-12-2013)
  • Bão nhiệt đới        (14-11-2013)
  • Sá»­ dụng kênh truyá»n hình trong dạy há»c địa lý 12        (26-10-2013)
  • Kinh nghiệm trong dạy kỹ năng sống cho há»c sinh qua bá»™ môn địa lý 11        (21-10-2013)
  • Câu chuyện nhá» cá»§a tôi        (23-11-2012)
  • Má»™t vài suy nghÄ© vá» công tác chá»§ nhiệm lá»›p        (02-11-2012)
  • Phong trào thi Ä‘ua dạy tốt - há»c tốt        (26-10-2012)